نگاهی به زندگی کارآفرینی که در ۵۰ سال گذشته مجموعه‌های بزرگ صنعتی را بنیان نهاده است

شرکت فرش مشهد بزرگ‌ترین عضو گروه صنعتی مشهد و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش ماشینی در ایران است. این شرکت در سال ۱۳۵۶ در مشهد راه‌اندازی شد و با ظرفیت تولید سالانه ۲۴۰ هزار متر مربع آغاز به کار کرد و با گذشت حدود ۴۲ سال میزان تولید این مجموعه به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار متر مربع رسیده است.
تصور کنید شبی با شما تماس بگیرند و اعلام کنند که بخشی از کارخانه‌تان به همراه انباری که هشتصد تن مواد اولیه در آن نگهداری می‌شود در شعله‌های آتش می‌سوزد و وقتی خود را به کارخانه می‌رسانید تنها شاهد زبانه‌های آتش باشید که به جان اندوخته و دسترنج زندگی‌تان که سالیان سال برای جمع کردنشان تلاش کرده‌اید، افتاده است. این داستانی واقعی است که شبی برای حاج رضا حمیدی بنیان‌گذار کارخانه فرش مشهد رخ داد. اتفاقی وحشتناک که می‌تواند برای بسیاری پایان خط باشد اما رضا حمیدی را باتوجه به نگاهش به زندگی و اعتقادات زمین نزد. جالب این است که در این شرایط سخت رقبا هم برای او کم نگذاشتند و نه‌تنها به این فکر نکردند که از این فرصت به نفع خود استفاده کنند بلکه باتوجه به دوستی‌هایی که از حاج رضا حمیدی دیده بودند کامیون، کامیون برایش مواد اولیه فرستادند و اجازه ندادند که کارخانه‌اش تعطیل و خط تولیدش متوقف شود. خود او گفته از کارخانه‌های ستاره کویر یزد، البرز، فرش شیراز و… مواد اولیه برای او ارسال کردند تا جایی که از در کارخانه تا سر جاده که حدود پانصد متر فاصله داشت، برای تخلیه مواد اولیه صف کامیون شکل گرفته بود.
حاج رضا حمیدی متولد ۱۳۱۹ مشهد و در خانواده‌ای پرجمعیت و مذهبی است. علاقه بسیار زیاد پدر و مادر به امام هشتم باعث شد که آن‌ها نام رضا را برایش انتخاب کنند. او فرزند ارشد خانواده بود و چهار برادر و دو خواهر داشت. خودش گفته که همیشه رابطه خانوادگی بسیار عمیقی با پدر، مادر و برادران و خواهرانش داشته و دارد. رضا حمیدی در خانواده‌ای متوسط از نظر اقتصادی بزرگ شده است و به گفته خودش زندگی آن‌ها به واسطه تلاش‌های شبانه‌روزی پدر و قناعت مادر می‌گذشت. پدر رضا حمیدی هنرمند بود و در شهر مشهد که یکی از سوغات‌های اصلی‌اش پارچه، چادر نماز و جانمازی‌های گلدوزی‌شده است، کارگاه گلدوزی داشت و مخارج زندگی آن‌ها از راه سوزن زدن پدر تأمین می‌شد؛ چادر نمازها، بقچه‌های سوزنی، جانماز و پارچه‌های گلدوزی‌شده‌ای که شب تا صبح به همراه کارگرانش تولید می‌کرد و به زائرین امام رضا (ع) می‌فروختند. او در مصاحبه‌ای گفته است: «پدرم برای گذران زندگی بسیار زحمت می‌کشید و من همیشه آرزو می‌کردم کاش می‌توانستم کار مستقلی داشته باشم تا بتوانم با درآمدی که به دست می‌آورم به پدرم کمک کنم.»
رضا حمیدی از کودکی کار را شروع کرد و به خصوص تابستان‌ها که مدرسه تعطیل بود سر کار می‌رفت. خود او گفته: «در هر فرصتی که پیش می‌آمد به مغازه پدرم می‌رفتم. او چندبار به من تذکر داده بود که پشت چرخ گلدوزی ننشینم. پدرم که متوجه علاقه من به کار شده بود، جلوی در مغازه بساطی برایم پهن می‌کرد و روزی بیست ریال به من حقوق می‌داد.»
شکل‌گیری روحیه کار و داشتن استقلال شغلی و مالی که پدرش به او آموخت و در کنار آن ایجاد ذهنیت تولید محصولاتی که به هنر نزدیک باشد در نهایت رضا حمیدی را که از نوجوانی و جوانی به صورت جدی در بازار مشهد مشغول به کار شده بود به سمت راه‌اندازی مجموعه‌ای صنعتی آمیخته با هنر پیش برد. او بعد از حدود ۲۰ سال کار در بازار و فضای کسب و کار مشهد و پس‌انداز در نهایت به فکر تأسیس کارخانه تولید فرش ماشینی در ۳۷ سالگی افتاد. تا پیش از آن شهر کاشان به عنوان قطب اصلی تولید انواع فرش‌های ماشینی شهره بود و اتفاقاً مشهد به دلیل جای گرفتن کارگاه «عموقلی» نگین تولید فرش دستباف کشور محسوب می‌شد تا اینکه رضا حمیدی کارخانه فرش مشهد را در این شهر تأسیس و مشهد را در سال‌های بعد به یکی از ۵ قطب اصلی تولید فرش ماشینی و صادرات این محصول به بازارهای منطقه‌ای و جهانی تبدیل کرد. همچنین راه‌اندازی مجموعه فرش مشهد دو سال پیش از وقوع انقلاب و گسترش این مجموعه بعد از پایان جنگ تحمیلی و تأسیس کارخانه‌های صنعتی دیگر از سوی رضا حمیدی در نهایت به شکل‌گیری گروه صنعتی مشهد در دهه ۷۰ منجر شد که هم‌اکنون بیش از ۲۶۰۰ نفر به صورت مستقیم در مجموعه‌های صنعتی آن مشغول به کار هستند.

از فرش مشهد تا نگین مشهد
شرکت فرش مشهد بزرگ‌ترین عضو گروه صنعتی مشهد و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش ماشینی در ایران است. این شرکت در سال ۱۳۵۶ در مشهد راه‌اندازی شد و با ظرفیت تولید سالانه ۲۴۰ هزار متر مربع آغاز به کار کرد و با گذشت حدود ۴۲ سال میزان تولید این مجموعه به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار متر مربع رسیده است. فرش‌های ماشینی این مجموعه با استفاده از الیاف مرغوب شرکت درالون آلمان، رنگ‌ها و مواد شیمیایی کارخانه‌جات ممتاز اروپا، پشم خالص با برند سازمان پشم نیوزيلند و نخ ابریشم طبیعی صورت می‌گیرد. شرکت فرش مشهد در بیش از ۲۵ شهر ایران ۳۰ فروشگاه دارد و فرش‌های این شرکت در ۵۶ فروشگاه عرضه می‌شود. همچنین صادرات فرش‌های ماشینی این شرکت از ابتدای دهه ۷۰ شروع شد و هم‌اکنون به بیش از ۳۰ کشور صادرات صورت می‌گیرد.
دوازده سال بعد از راه‌اندازی کارخانه فرش مشهد و یک سال بعد از پایان جنگ تحمیلی رضا حمیدی که سال‌ها به دنبال فرصتی برای گسترش مجموعه صنعتی خود بود، راه‌اندازی کارخانه ریسندگی برای تأمین بخشی از نیاز نخ آکریلیک مجموعه را در دستور کار قرار داد و در سال ۱۳۶۹ شرکت ریسندگی مشهد را با ظرفیت تولید سالانه ۳۸۰۰ تن نخ آکریلیک تأسیس کرد. مجموعه‌ای که هم‌اکنون با تکیه بر کادر جوان و توانمند خود سالانه ۵۲۰۰ تن نخ آکریلیک که مورد استفاده در صنعت فرش ماشینی است، تولید می‌کند.
علاوه بر این حاج رضا حمیدی یک سال بعد از راه‌اندازی کارخانه ریسندگی در ابتدای دهه ۷۰ (سال ۱۳۷۱) با هدف توسعه مجموعه صنعتی خود شرکت جدید «فرش نگین» را هم راه‌اندازی کرد. این شرکت هم‌اکنون به یکی از شرکت‌های بزرگ تولید فرش ماشینی کشور بدل شده است و بیشترین تولیدات آن شامل فرش‌های ۵۰۰ شانه، ۷۰۰ شانه، ۱۰۰۰ شانه و ۱۲۰۰ شانه در طرح‌های سنتی و مدرن می‌شود. مجموعه‌ای که شعار آن «فرش نگین، نگین فرش‌های ماشینی» است. یکی از ویژگی‌های مهم این مجموعه که از ماشین‌آلات مدرن بهره می‌برد تولید فرش با کوالیته‌های ریز است. همچنین شرکت فرش نگین به عنوان اولین و مهم‌ترین تولیدکننده فرش‌های گل برجسته در کشور شناخته می‌شود.
بعد از راه‌اندازی شرکت فرش نگین رضا حمیدی برای کامل کردن چرخه تولید و تأمین مواد اولیه در مجموعه صنعتی مشهد، باتوجه به نیاز شدید به واحد رنگرزی، شرکت رنگرزی مشهد را در سال ۱۳۷۲ افتتاح کرد. این کارخانه با ظرفیت آماده‌سازی سالانه ۴۵۰۰ تن الیاف آکریلیک آغاز به کار کرد و در حال حاضر ظرفیت تولید آن به سالانه ۱۱ هزار تن رنگرزی الیاف آکریلیک و ۱۰۰ تن نخ پشم، افزایش پیدا کرده است. هم‌اکنون شرکت رنگرزی مشهد یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولیدی رنگرزی الیاف کشور است.

ورود به صنایع چرم و نساجی
اما در کنار فرش مشهد، مشهورترین برند گروه صنعتی مشهد چرم آن است؛ برندی که بزرگ‌ترین تولیدکننده انواع پوشاک، کیف، کفش و… با چرم است و در سال ۱۳۷۵ پا گرفته است. شرکتی با سابقه ۱۸ ساله در صنعت چرم که تنها کارخانه‌ای در این حوزه است که زنجیره کامل تولید محصولات چرمی شامل تولید پوست خام، سالامبور، چرم و پس از آن تبدیل چرم به انواع پوشاک، کیف، کفش و… و حتی عرضه مستقیم تولیدات خود در فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سراسر کشور را انجام می‌دهد. در مجموعه چرم مشهد در حال حاضر بیش از ۴۰۰ نفر به صورت مستقیم و حدود ۳۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم مشغول کار هستند. حاج رضا حمیدی در شرایطی کارخانه صنعتی تولید پوشاک و کیف و کفش چرم را راه‌اندازی کرد که تا پیش از آن بیشتر تولیدات در این حوزه در کارگاه‌های سنتی و کوچک به صورت دستی صورت می‌گرفت و صنعت چرم ایران رونق زیادی نداشت و حجم زیادی از پوست تولیدشده در کشور به صورت خام به فروش می‌رسید تا این‌که مجموعه صنعتی چرم مشهد و بعد از آن چند واحد مشابه راه‌اندازی شدند و بخشی از پوست تولیدشده در کشور، همین‌جا تبدیل به محصولات چرمی صنعتی شد. حاج رضا حمیدی معتقد است برای انجام هر کاری نیازمند داشتن ابزار لازم و به‌روز هستیم از همین رو در مجموعه‌های صنعتی او ماشین‌آلات و ابزارهای به‌روز از بهترین کارخانه‌های جهان تهیه می‌شود. او می‌گوید: «هرچقدر که ابزار دقیق‌تر و استفاده از آن راحت‌تر باشد، کار با کیفیت بهتري انجام می‌شود.»
شرکت چرم مشهد هم‌اکنون ۴۶ فروشگاه در داخل ایران و ۴ فروشگاه در کشورهای استرالیا، مالزی، عراق و بوسنی دارد. این شرکت نخستین مجموعه صنعتی فعال در صنعت چرم است که توانسته ایزوهای کیفیت ۹۰۰۱، ۱۴۰۰۱ و ۱۸۰۰۱ را دریافت کند و همچنین تنها شرکتی است که محصولات چرمی ایران را به خارج از کشور صادر و در قالب فروشگاه عرضه می‌کند.
شش سال بعد از راه‌اندازی شرکت فرش نگین (دومین مجموعه تولید فرش در گروه صنعتی مشهد) و چند سال بعد از تکمیل چرخه تولید مواد اولیه در این مجموعه از واحد رنگرزی گرفته تا ریسندگی و حتی راه‌اندازی واحد تولید محصولات چرمی، رضا حمیدی برای تکمیل تولیدات مجموعه صنعتی خود که به نوعی رابطه مستقیمی با نساجی دارد، شرکت نساجی لاله مهرگان را در سال ۱۳۷۷ راه‌اندازی کرد؛ مجموعه‌ای که دومین شرکت تولید پتوی سیلک در ایران است و مراحل آماده‌سازی زمین، ساخت واحد بافندگی و نصب دستگاه‌هایش حدود ۱۱ ماه طول کشید و در نهایت از اسنفد سال ۱۳۷۷ با ظرفیت تولید چهارصد هزار تخته به بهره‌برداری رسید. این شرکت نساجی در طول دو دهه فعالیت خود تاکنون ده مرحله طرح توسعه و نوسازی ماشین‌آلات و به‌روزرسانی را طی کرده است. همچنین یکی از اقدامات مهم در این مجموعه که سالانه میلیون‌ها تن نخ آکریلیک مصرف می‌کند، راه‌اندازی سالن ریسندگی مخصوص در شهریور سال ۱۳۸۲ بود. ماشین‌آلات سالن ریسندگی نساجی لاله مهرگان سال ۱۳۸۱ از شرکت‌های ایتالیایی خریداری شد که ظرفیت تولید سیصد تن نخ ۲٫۲۸ تا ۲٫۳۴ را دارند.
علاوه بر همه این‌ها آخرین مجموعه صنعتی که رضا حمیدی در گروه مشهد راه‌اندازی کرد؛ کارخانه تولید حوله یاس سپید با سرمایه‌گذاری ۴۸۰ میلیارد ریال در مرداد ۱۳۹۶ یعنی دو سال پیش بود. در این مجموعه که بزرگ‌ترین واحد تولید حوله ايران است در حال حاضر ۳۰۰ نفر مشغول به کار هستند.
رضا حمیدی در طول ۴ دهه مدیریت مجموعه‌های صنعتی و هلدینگ مشهد، موفقیت‌های بسیاری کسب کرده است که از آن جمله می‌توان به سرمایه‌گذار برگزیده کشور در سال ۱۳۸۴ (وزارت صنایع و معادن)، پیشکسوت صنعتی نمونه در سال ۱۳۸۵، نیکوکار نمونه در سال ۱۳۸۳ و دریافت لوح از رئیس‌جمهور و کارآفرین برتر کشور اشاره کرد. رضا حمیدی در آستانه ۸۰ سالگی همچنان فعال است و علاوه بر مدیریت مجموعه‌های صنعتی گروه مشهد دستی نیز در امور خیریه دارد و یکی از اعضاي فعال و اصلی بنیاد خیریه همدم (کودکان کم‌توان ذهنی) در مشهد محسوب می‌شود.

شرکت صنایع غذایی
رضا حمیدی در کنار راه‌اندازی مجموعه‌های تولید فرش ماشینی، واحد نساجی و ریسندگی، رنگرزی و تولید محصولات چرمی در سال ۱۳۸۷ وارد صنایع غذایی شد و شرکت گندم دشت مشهد را تأسیس و واحد تولید نان صنعتی و شیرینی و کیک را در سال ۱۳۹۱ افتتاح کرد. این مجموعه یکی از نخستین گروه‌های صنعتی تولیدکننده نان‌های حجیم، نیمه‌حجیم و نان‌های مسطح و نان‌های لایه‌ای در کشور است. حاج رضا حمیدی آن را باتوجه به سیاست‌های تشویقی دولت برای تولید نان صنعتی در کشور و جلوگیری از هدررفت آرد و کاهش ضایعات نان، راه‌اندازی کرد. این واحد تولیدی در حال حاضر با استفاده از تکنولوژي و ماشین‌آلات روز بیش از ۷۰ نوع محصول از جمله نان‌ها، شیرینی‌ها و کیک‌ها را با برند مزرعه تولید می‌کند. از جمله محصولات وی‍ژه این شرکت می‌توان به نان خمیر منجمد آماده پخت و نان نیمه‌پخت اشاره کرد. فاز مطالعاتی کارخانه صنعتی دشت گندم در سال ۱۳۸۶ به مدت ۱٫۵ سال با حضور شرکت‌های اروپایی شروع و پس از آن در تیرماه سال ۱۳۸۸ زمین این مجموعه به مساحت ۳۰ هزار متر مربع خریداری شد. پس از آن عملیات احداث کارخانه از سال ۱۳۸۹ کلید خورد و نصب تجهیزات و ماشین‌آلات هم که عمده آن‌ها آلمانی، سوئیسی، اتریشی و ایتالیایی هستند از فروردین ۱۳۹۰ شروع شد. این مجموعه در نهایت با حضور وزیر صنعت وقت در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید.