اجرای مسیر راه‌آهن خواف در جنوب شرقی خراسان رضوی تا هرات در شمال غرب افغانستان از ضرورتهای گسترش مبادلات منطقه‌ای و بین‌المللی برای این بخش از قاره آسیا و همچنین نقطه عطفی در توسعه روابط ایران و افغانستان است.

اتصال ریلی خواف به هرات در کنار ساخت راه‌آهن چابهار – زاهدان – مشهد در مسیر کریدور جنوب به شمال از طرحهای کلیدی در شرق ایران و نویدبخش توسعه و رونق اقتصادی منطقه است که بهره‌برداری آن بستر مناسبی برای شکوفایی هرچه بیشتر ارتباطات بین‌المللی فراهم می‌کند.

اتصال به آبهای آزاد و تجارت از طریق منطقه آزاد چابهار از آرزوهای دیرینه افغانستان است که با تکمیل خط ریلی خواف به هرات و بهره‌گیری آن کشور از ظرفیتهای بندر چابهار محقق می‌شود.

بر این اساس تکمیل و توسعه مسیرهای ترانزیت کالا و سوخت در شرق ایران و رشد و توسعه محور شرق از اولویتهای اقتصادی کشور به ویژه در دولت دوازدهم بوده که در چارچوب آن راه‌آهن خواف – هرات به عنوان حلقه مکمل دارای اهمیت شایانی است.

افغانستان به عنوان یک کشور محصور در خشکی نیاز مبرم به دسترسی به آبهای آزاد دارد و در این راستا اتصال ریلی به شبکه راه‌آهن ایران برای افغانستان اثرات اقتصادی بسیار به دنبال دارد که با اتصال شبکه ریلی از خواف به هرات این مهم محقق می‌شود.

ایران هم اکنون بزرگترین شریک تجاری افغانستان محسوب می‌شود و حتی در شرایط کرونایی نیز مرزهای جمهوری اسلامی ایران به روی مبادلات تجاری با افغانستان باز است و با تکمیل مسیر راه ‌آهن خواف – هرات در سال جاری کشور افغانستان از طریق خطوط ریلی ایران به آبهای آزاد و دیگر کشورهای خاورمیانه متصل می‌شود.

ساخت راه آهن خواف – هرات سبب احیای جاده ابریشم از طریق ریلی و اتصال چین به ایران از طریق افغانستان می‌شود و در توسعه و پیشرفت منطقه و کشور افغانستان، تکمیل و توسعه شبکه ریلی کشورهای اکو و افزایش ترانزیت کالا از کشورهای آسیای میانه به اقیانوس هند و همچنین از طریق ایران به ترکیه و اروپا نقش بسیار دارد.
گسترش شبکه ریلی کشور، کمک به توسعه و پیشرفت شهر خواف و محدوده مرزی ایران و افغانستان، ایجاد شبکه ریلی بین ایران و افغانستان و توسعه صادرات و واردات بین دو کشور از طریق شبکه ریلی از دیگر مزایای این خط آهن به شمار می‌رود.

هر سال ۱۸۰ هزار کامیون بین دو کشور ایران و افغانستان تردد می‌کنند که با بهره برداری از راه آهن خواف به هرات دستکم ۵۰ درصد از حجم سنگین تردد کامیون‌ها کاسته می‌شود.

محمد مهدی جوانمرد رایزن بازرگانی ایران در افغانستان پیش از این میزان مبادلات سالانه کالا بین ایران و افغانستان را حدود سه میلیارد دلار ذکر کرده و گفته بود: حتی در شرایط کرونایی نیز مرزهای جمهوری اسلامی ایران به روی مبادلات تجاری با افغانستان باز است.

محور خواف – هرات ۲۲۰ کیلومتر طول دارد که ۸۰ کیلومتر آن در خاک ایران و ۱۴۰ کیلومتر آن در خاک افغانستان قرار دارد و هم اکنون ۶۰ کیلومتر از بخش برون مرزی این مسیر ریلی توسط ایران در حال اجراست و طراحی و اجرای بخش های باقیمانده توسط کشور افغاستان انجام می‌شود.

احداث خط ریلی خواف به هرات در قالب چهار قطعه در مجموع به طول ۱۹۳ کیلومتر از سال ۱۳۸۶ آغاز شده است، این مسیر ریلی شهر هرات در غرب افغانستان را به شبکه ریلی ایران متصل می‌کند و با تکمیل و بهره‌برداری آن پیش‌بینی می‌شود سالانه ۲ میلیون تن کالا و ۲۰۰ هزار مسافر از این مسیر جابه‌جا شود و دو قطعه از مسیر خط آهن خواف – هرات به طول ۷۷ کیلومتر از خواف تا مرز افغانستان در خاک ایران قرار دارد که از چندی قبل آماده بهره‌برداری شده است.

معاون ساخت و توسعه راه آهن، بنادر و فرودگاه‌های وزارت راه و شهرسازی نیز قبل از این از بهره‌­برداری محور ریلی خواف به هرات تا پاییز سال جاری خبر داده و گفته بود: این مسیر ریلی تا ایستگاه روزنک در ۸۰ کیلومتری شهر هرات تکمیل و آماده بهره برداری خواهد شد.

عباس خطیبی با اشاره به پیشرفت فیزیکی ۹۲ درصدی این بخش از نقطه صفر مرزی تا ایستگاه روزنک افغانستان افزود: عملیات اجرایی در ۳۰ کیلومتر از این مسیر تکمیل شده و با تحویل یک دستگاه زیرکوب عملیات رلواژ و جوشکاری در باقی مسیر آغاز شده است.

مدیرکل دفتر فنی، امور عمران، حمل و نقل و ترافیک استانداری خراسان رضوی هم به خبرنگار ایرنا گفت: دو قطعه دیگر از مجموع طرح راه‌آهن خواف – هرات به طول ۱۱۶ کیلومتر در خاک افغانستان قرار دارد و قطعه سوم طرح راه‌آهن خواف – هرات از نقطه صفر مرزی ایران تا ایستگاه جنو در خاک افغانستان به طول ۶۸ کیلومتر در تعهد ایران بوده و توسط پیمانکار ایرانی در حال ساخت است.

مهدی سالیانی افزود: پیشرفت ساخت این قطعه تاکنون ۸۷ درصد بوده و در مرحله نصب سوزنهای خطوط قرار دارد و عملیات ساخت ایستگاه تشکیلاتی در شمتیغ و یک ایستگاه نیز در داخل افغانستان در مراحل پایانی است که در صورت تحقق بودجه مورد نظر، امسال تکمیل می‌شود.

وی ادامه داد: اجرای طرحهای زیربنایی حمل و نقل نه تنها در جهت بهبود و توسعه صادرات و واردات بین دو کشور است بلکه کمک شایانی به روند نوسازی در افعانستان کرده و زمینه‌ساز افزایش امنیت و تثبیت روابط بین‌المللی در منطقه خواهد بود.

فرماندار خواف هم به خبرنگار ایرنا گفت: تکمیل و راه‌اندازی خط ریلی خواف به هرات بستر ساز تحول در شرق کشور است و علاوه بر نقش اساسی در تامین کالاها و مایحتاج عمومی کشور افغانستان موجب سهولت وروان سازی صادرات و واردات بین دو کشور می‌شود.

حسین سنجرانی افزود: راه آهن خواف – هرات آرزوی دیرینه دو کشور ایران و افغانستان و از طرحهای بسیار مهم و استراتژیک منطقه‌ای و بین‌المللی است.

وی ادامه داد: احداث خط ریلی خواف به هرات تا هوریان افغانستان به اتمام رسیده و راه آهن به این منطقه وصل شده است و ۵۵ کیلومتر مسیر باقی مانده از این منطقه تا هرات افغانستان در حال انجام است و اجرای آن مربوط به کشور افغانستان است.

فرماندار خواف گفت: با راه اندازی راه‌آهن خواف به هرات صادرات ایران به افغانستان از این طریق افزایش می‌یابد و نوید بخش توسعه اقتصاد، تجارت، حمل و نقل و ترانزیت در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی است.

وی افزود: با توجه به وجود مجتمع سنگ‌آهن سنگان خواف با ذخیره یک میلیارد تن به عنوان یکی از ۱۰ معدن بزرگ سنگ‌آهن جهان و تامین‌کننده خوراک اولیه برای تولید ۱۷.۵ میلیون تن کنسانتره، ۱۵ میلیون تن گندله و پنج میلیون تن سنگ‌آهن در ایران، احداث راه آهن خواف به هرات ظرفیت مهم اقتصادی منطقه‌ای به شمار می‌رود.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی هم گفت: تکمیل خط ریلی خواف به هرات و مرز مشترک ریلی بین دو کشور ایران و افغانستان هزینه‌های حمل و نقل بین دو کشور را کاهش می‌دهد.

علی رسولیان افزود: افغانستان بزرگترین بازار طرف مبادلات تجاری با خراسان رضوی است و بخش عمده‌ای از صادرات این استان به کشور افغانستان انجام می‌شود و از سوی دیگر ارتباط قوی فرهنگی بین دو کشور وجود دارد.

وی ادامه داد: در این راستا ایران سرمایه‌گذاری‌های مشترک صنعتی بسیار در افغانستان و هرات انجام داده است و ارتباطات بسیار با کشور افغانستان و به خصوص هرات دارد و هر سال نمایشگاه‌های بسیار برگزار و هیات‌های تجاری متعدد بین دو کشور تردد می‌کنند.

طول شبکه ریلی خراسان رضوی هزار و ۵۰۰ کیلومتر است. ۴۵ ایستگاه این شبکه زیر نظر ادارات کل راه‌آهن خراسان و راه‌آهن شرق مسیرهای ریلی فعال ایران در جنوب، جنوب شرقی و شرق کشور را به یکدیگر متصل می‌کند.
سالانه افزون بر ۱۳ میلیون مسافر و هشت میلیون تن بار داخلی و ترانزیت از طریق این شبکه ریلی به صورت درون و برون استانی جابه جا می‌شود.

شهرستان ۱۵۰ هزار نفری خواف با ۱۲۳ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان در ۲۶۷ کیلومتری جنوب شرقی مشهد واقع است.