بازار وسیع ۱۵ کشور هم‌مرز با ایران و کشورهای منطقه سی‌آی‌اس برای بسیاری از کشورهای دنیا فریبنده است، ولی آیا ایران می‌تواند خودش را به بازار بزرگ همسایه‌هایش نزدیک ترکند؟
اعمال تحریم‌های آمریکا از سال ۹۷ علیه اقتصاد ایران و تلاش این کشور برای محدود کردن درآمدهای ارزی ایران در سال گذشته با اعمال محدودیت‌های نقل و انتقالات مالی و حمل‌ونقل در ابعاد بین‌المللی، باعث شد تا سبد شرکای اقتصادی کشور در تکانه‌های تحریم، تغییر کند و با وجود ریزش برخی کشورها از سبد شراکت اقتصادی با ایران، برخی کشورهای دیگر که تا پیش از این شاید روابط چندان زیادی در حوزه‌های اقتصادی با ایران نداشتند، در لیست شرکای اقتصادی و تجاری کشورمان قرار گیرند. همچنین انتظارمی رود با احیای مناسبات سیاسی با شرکای قدیم روابط اقتصادی گذشته با برخی همسایگان از جمله کشوربزرگ فارسی زبان تاجیکستان نیز از سر گرقته شود
نگاهی به آمار تجارت خارجی ایران با همسایگان در پایان سال ۹۷ نشان می دهد که مناسبات اقتصادی ایران با کشورهای همسایه رو به افزایش بوده است؛ سرپرست سازمان توسعه تجارت با بیان این ادعا افزوده است : در سال گذشته روابط تجاری ما با عراق به‌شدت افزایش یافت و صادرات ما به این کشور رکورد تاریخی ۸٫۷ میلیارد دلار را ثبت کرد.
وی ادامه داد: در سال گذشته با ۵۰ درصد رشد صادرات به عراق، توانستیم در تامین مایحتاج عراق ۲۹ درصد سهم بازار این کشوررا داشته باشیم. این آمار نشان می دهد که چنین پتانسیلی برای افزایش مبادلات بویژه در قالب دوجانبه با اکثر همسایگان از جمله تاجیکستان وجود دارد . مبادلاتی که برای طرفین با صرفه تر ازسایر کانال های تامین مایحتاج است.
شایان گفتن است میزان مبادلات تجاری سال گذشته میان ایران و تاجیکستان حدود ۶۵ میلیون دلار بوده که در مقایسه با ۴ تا ۵ سال گذشته با حدود ۵۰۰ میلیون دلار افت چشمگیری داشته است. با این حال عزم دو کشور برای گسترش روابط از سالجاری نشان از روزهای گرمی می دهد که یاداور گذشته است .
سفیر تاجیکستان در دیدار چندی پیش خود با رئیس اتاق ایران از لزوم احیای مناسبات اقتصادی میان دو کشور سخن گفت و خواستار حضور جدی سرمایه‌گذاران ایرانی در تاجیکستان شد. غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران نیز در این دیدار با اشاره به همکاری‌های قابل توجه ایران و تاجیکستان در سال‌های گذشته، زیرساخت‌های موجود را برای احیای روابط دو جانبه مساعد دانست و افزود ه در گذشته همکاری‌های خوبی در زمینه ساخت‌وساز، راه‌سازی و خدمات فنی مهندسی داشتیم وامروز نیز با راه‌اندازی پرواز مستقیم و تأکید سران دو دولت، امیدواریم بتوانیم سطح روابط را از گذشته نیز بیشتر کنیم.
نظام‌الدین زاهدی سفیر کشور تاجیکستان همچنین اخیرا در نشست بررسی ظرفیت‌های توسعه روابط اقتصادی فرامرزی استان کرمان با اشاره به اینکه تاجیکستان هم فرهنگ و هم زبان با ایران بوده که این بستری برای توسعه روابط دو کشور است بیان کرد: در دوم و سوم دسامبر سال جاری در تهران جلسه کمیسیون مشترک بین ایران و تاجیکستان برگزار می‌شود که تصمیمات این جلسه بسیار مهم خواهد بود و باعث توسعه اقتصادی و روابط این دو کشور دوست می‌شود.
از سوی دیگر خراسانی ها هم بیکار ننشسته و در حال تدارک نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی در دوشنبه تاجیکستان هستند که با استقبال طرف تاجیکی این نمایشگاه تا پایان سالجاری برگزار می گردد.
آنچه به نظر می رسد در دور جدید مناسبات فی مابین مهم باشد ابتکار عمل بخش خصوصی دو کشوردر راهبرد مناسبات و تقلیل وزن دولت ها بعنوان تسهیل گران است . نبایداجازه داد اشتباهات گذشته تکرار شود و این مطالبه ای جدی از سوی بخش های خصوصی دو کشور است .