جمهوری اسلامی ایران در مجموع با ۱۵ کشور دارای مرزهای خاکی و آبی است، در میان ۱۵ کشور فوق دو کشور روسیه و ترکیه از نظر سطح رفاه، امکانات سرزمینی و منابع مالی یا توانایی‌های صنعتی و اقتصادی وضعیتی فراتر از سطح منطقه را دارند یا در تامین نیازهای داخلی خود تاحدودی خودکفا هستند. دیگر کشورها هر یک به نوعی به منابع اولیه یا تولیدات دیگر کشورها محتاج و مجبور هستند نیازهای خود را از طریق واردات تامین کنند و می‌توان مدعی بود که کشورمان در کل با بیش ۵۰۰ میلیون نفر همسایه است.
یکی از مهمترین الزامات این است که در این منطقه سیاست خارجی خود را بر مبنای هویت و رقابت مذهبی تعریف نکنیم. این بدان معنی است که یکی از مهمترین ریشه‌های تاریخی اختلاف بین کشورهای منطقه هویت مذهبی است که در تمام شئونات روابط در نظر گرفته می‌شود و پررنگ است. همچنین تضادهای هویتی که وابسته به این تفاوت دیدگاه است باعث شده تا کشورهای این مجموعه، در عوض آنکه به سمت همکاری اقتصادی پیش بروند، به رقیب یا دشمن اقتصادی تبدیل شوند.‌ حال اگر بخواهیم این وضعیت را تغییر دهیم معمولا با اقدامات یک طرف نمی‌توان این بازی را به سمت همکاری اقتصادی مطلوب پیش برد اما الزام اقتصادمحور شدن سیاست خارجی کشور ما این است که در عمل نشان دهیم که در روابط بین کشوری، خودمان وزن بیشتر را به منافع اقتصادی متقابل می‌دهیم تا مسائل دیگر.
علاوه بر این اقدامات بین‌المللی، چند الزام داخلی مهم را نیز باید رعایت کنیم؛ نخستین و مهمترین الزام، ثبات در مدیریت کلان اقتصادی است. سیاست اقتصادی در ایران به شدت نوسانی است و این نوسان باعث می‌شود که ریسک همکاری با ایران بالا باشد. درواقع این علامت را به کشورهای دیگر می‌دهد که ما ثبات رویه نداریم.
علاوه بر الزام به ثبات اقتصاد کلان، نابرابری‌های بین استانی نیز باید در اقتصاد ایران بهبود پیدا کند؛ منظور از نابرابری منطقه‌ای، توزیع نابرابر فرصت‌ها و عدم اختصاص و بهره‌برداری متناسب از منابع رشد اقتصادی در استان‌های مختلف ایران است.
دیگر الزام مهم داخلی این است که به دنبال تنوع‌بخشی به سبد پروژه‌های سرمایه‌گذاری کلان اقتصادی خود باشیم. در کنار تنوع‌بخشی، مشوق‌های لازم برای انگیزش سرمایه‌گذاران کشورهای مناطق پیش‌گفته، از اهمیت بالایی برخوردار است. البته فرصت چندساله تحریم‌ها این امکان را به ما می‌داد که بررسی کنیم در چه صنایعی واقعا مزیت داریم. چون دسترسی به بازارهای جهانی محدود بود و مزیت واقعی صنایع ما مشخص می‌شد.
پیوستن ایران به سازمان شانگهای که بیشتر کشورهای همسایه نیز در آن حضور دارند گام مهمی در این زمینه بود.
دیدارهایی که رئیس جمهور با سران کشورهای همسایه در حاشیه اجلاس شانگهای داشت چراغ گسترش روابط را روشن کرد و نوید آن می‌رود که تحولات خوبی در روابط ایران همسایگان به ویژه کشورهای شمالی اتفاق بیفتد.
آیت الله رئیسی همچنین به تازگی به دعوت رئیس جمهور ترکمنستان و برای شرکت در نشست کشورهای عضو سازمان اکو به عشق آباد سفر کرد.
پیش بینی می‌شود که به خاطر نگاه درست و روشن دولت به ظرفیت‌های منطقه‌ای شاهد گسترش روابط ایران با همسایگان باشیم.