اتحادیه اقتصادی اوراسیا چند سال اخیر توسط ۵ کشور روسیه، قزاقزستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان تأسیس شد، این اتحادیه حدود ۷۵۰ میلیارد دلار در سال مبادلات تجاری دارد. با توجه به بازار حدود ۱۹۰ میلیون نفری، عضویت در این اتحادیه برای مبادلات تجاری فرصت مناسبی به شمار می‌رود.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا چند سال اخیر توسط ۵ کشور روسیه، قزاقزستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان تأسیس شد، این اتحادیه حدود ۷۵۰ میلیارد دلار در سال مبادلات تجاری دارد. با توجه به بازار حدود ۱۹۰ میلیون نفری، عضویت در این اتحادیه برای مبادلات تجاری فرصت مناسبی به شمار می‌رود.

موفقیت اتحادیه اوراسیا در گرو تقویت همگرایی در حوزه حمل‌ونقل است
تجارت ترجیحی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از ۵ آبان کلید می‌خورد و رسما از ۲۰ روز دیگر فرایند عملیاتی برای پیوستن ایران به این اتحادیه آغاز می‌شود.
حسن روحانی پس از پایان اجلاس سران اتحادیه اوراسیا، اعلام کرد که موافقتنامه ترتیبات تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اوراسیا از ۵ آبان امسال اجرایی می‌شود؛ بر این اساس ایران باید ظرف سه سال عضو اتحادیه اوراسیا شود.
فعالان اقتصادی بر این باورند با توجه به تنوع بازار و تنوع منابع موجود در کشورهای عضو این اتحادیه پیوستن به آن یک فرصت قابل توجه برای اقتصاد ایران ایجاد می کند و می‌توان از این طریق بخشی از اثر تحریم‌ها را جبران کرد.
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران سوم مهرماه در دیدار با رئیس شورای تجاری اتحادیه اوراسیا، پیوستن ایران به این اتحادیه را به منزله فرصتی نو در مناسبات ایران و اتحادیه اوراسیا دانست و خاطرنشان کرد: اوراسیا می‌تواند زمینه همکاری با منطقه هندوچین و شرق را فراهم کند و با توجه به اینکه بیش از ۶۵ درصد از نیازهای کشورهای عضو در داخل خودشان قابل تأمین است، باید از این امتیاز ویژه بهره ببرد.
پیش از این او خبر داده بود پیشنهاد اتاق ایران برای تشکیل اتاق بازرگانی اوراسیا مورد موافقت قرار گرفته است و در آینده‌ای نزدیک این اتاق تشکیل خواهد شد.

جزئیات تجارت ترجیحی ایران و اوراسیا
قائم مقام وزیر در امور بازرگانی بیان داشت: موافقتنامه ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا از ۵ آبان ماه امسال اجرایی می‌شود.
حسین مدرس خیابانی در گفت‌وگو با فارس در مورد پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا گفت: در گام اول هدف ما اجرایی کردن تفاهم‌نامه تعرفه تجارت ترجیحی است و در مراحل بعد به دنبال پیوستن به این اتحادیه هستیم.
قائم مقام وزیر در امور بازرگانی بیان داشت: موافقتنامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اوراسیا از ۵ آبان ماه امسال اجرایی می‌شود.
وی افزود: این موافقتنامه شامل ۸۶۲ قلم کالا است که ۵۰۲ قلم از آن ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران است و ۳۶۰ قلم هم ترجیحات اعطایی ما به اتحادیه اوراسیا است.
مدرس خیابانی اظهار داشت: پس از یک سال اجرای موافقتنامه، مذاکرات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا شروع خواهد شد و ظرف ۳ سال باید موافقتنامه تجارت آزاد را مذاکره و امضا کنیم.
وی بیان داشت: کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا شامل روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان است.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران نیز گفت: با اجرای موافقتنامه ترتیبات تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اوراسیا از ۵ آبان، ایران باید ظرف سه سال عضو اتحادیه اوراسیا شود.
حمید زادبوم ادامه داد: موافقتنامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری اوراسیا در تاریخ ۶ شهریور امسال توسط سفیر ایران به دبیرخانه اوراسیا تحویل شد.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران بیان داشت: لذا ظرف دو ماه از اعلام رسمی ایران به دبیرخانه باید این موافقتنامه به مرحله اجرا می‌رسید که بر این اساس موافقتنامه ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا از ۵ آبان‌ماه ۹۸ اجرایی می‌شود.
زادبوم گفت: این موافقتنامه شامل ۸۶۲ قلم کالا است که ۳۶۰ قلم ترجیحات اعطایی ما به اوراسیا و ۵۰۲ قلم هم ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران است.
وی اظهار داشت: موافقتنامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری اوراسیا از ۵ آبان‌ماه ۹۸ به مدت یک سال اجرا می‌شود و بعد از گذشت یکسال، مذکرات تجارت آزاد شروع می‌شود که ظرف سه سال باید منجر به موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا شود.

ایران؛ پل ارتباطی اورآسیا- خاورمیانه
موقعیت جغرافیایی ایران می تواند اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به آب های گرم خلیج فارس و به منطقه خاورمیانه متصل کند. اگر شرایط زیرساخت های ترانزیتی ایران بهبود یابد می‌توان بر درآمدزایی از این طریق حساب ویژه‌ای باز کرد و از این لحاظ عضویت در این اتحادیه می‌تواند درآمد سرشاری را نصیب ایران کند.

تشکیل نخستین کارگروه ترانزیت کالا
مذاکرات گمرکی ایران با اتحادیه اوراسیا برای افزایش همکاری‌های متقابل ۵ مهرماه منجر به تشکیل نخستین کارگروه ترانزیت کالا میان ایران و اتحادیه اوراسیا شد. تیگران سرکیسیان رییس هیئت اتحادیه اقتصادی اوراسیا خواهان تشکیل کارگروهی برای بهره‌مندی کشورهای عضو اوراسیا از ظرفیت‌های ایران برای ترانزیت و مبادله کالا با هند، پاکستان و کشورهای جنوب شرق آسیا شد.

سرکیسیان استفاده از ظرفیت‌های ایران در زمینه ترانزیت و استفاده از ظرفیت ایران برای مبادلات تجاری کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا با هند و پاکستان و جنوب شرق آسیا را بسیار حائز اهمیت برشمرد و آن را یکی از فاکتورهای مهم توسعه تجارت اوراسیا و به تبع آن همگرایی اقتصادی کشورهای منطقه و خارج دور دانست.

تاریخچه اتحادیه اوراسیا
قرارداد تشکیل اولیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۲۹ مه ۲۰۱۴ میان کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شد و سپس کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز به عضویت آن در آمدند.
این اتحادیه کار خود را به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۱۵ آغاز کرد. کشورهای عضو اورآسیا هم اکنون ۲۰ میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲ درصد جمعیت جهان است. در روز اجرای این توافق‌نامه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اعلام کرد: امروز ما یک مرکز رشد اقتصادی قدرتمند و جذاب ایجاد کرده‌ایم، یک بازار منطقه‌ای که بیش از ۱۸۰ میلیون نفر را به هم مرتبط می‌کند.
درباره اهداف این اتحادیه اقتصادی می‌توان به تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفات گمرکی اشاره کرد.
سال ۹۵ بود که دولت یازدهم به همسایگان شمالی خودکه اتحادیه‌ اقتصادی اوراسیا را تشکیل دادند پیشنهاد داد تا تهران نیز به جمع آنها بپیوندد، پیشنهادی که به واسطه جایگاه ایران در منطقه با استقبال آنها مواجه شد و پس از دو سال مذاکره فشرده و ارزیابی کم و کیف اقلام و میزان تعرفه های ترجیحی بین این کشورها، سرانجام اردیبهشت ماه سال گذشته به ثمر نشست.
با پیوستن ایران به این اتحادیه، کشورهای روسیه، ارمنستان، قزاقستان، بلاروس و قرقیزستان با ایران بر سر واردات صدها کالا از ایران با تعرفه‌های ترجیحی یا بعضا صفر به توافق رسیدند و این مساله فرصتی تازه برای صادرکنندگان کشورمان جهت توسعه بازار و رشد صادرات غیرنفتی ایران را فراهم کرده است.
به گفته حسن روحانی رئیس جمهور این اولین بار در جمهوری اسلامی ایران است که وارد یک اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای می‌شویم؛ البته سازمان اکو را قبل از انقلاب داشتیم و بعد از انقلاب به شکل دیگری تغییر کرد، اما این اتحادیه اولین اتحادیه‌ای است که وارد آن می‌شویم و از لحاظ اقتصادی مخصوصاً در این شرایط، بسیار مهم است.

مزیت‌های ورود به اتحادیه اوراسیا
ایران در آبان ماه امسال به اتحادیه اوراسیا ملحق خواهد شد.فرصت ژئواکونومیک ورود به اتحادیۀ اوراسیا (EAEU) چیست؟
(EAEU) یا اتحادیۀ اقتصادی اوراسیا با هدف بهبود سطح زندگی و توسعه پایدار کشورهای عضو (روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان) در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد. یکی از ویژگی‌های ملموس که در مدل اتحادیه اوراسیا مورد نظر است صفر شدن تعرفۀ گمرکی در بین اعضاء است.
پیگیری موضوع پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا از سال ۹۷ آغاز شد و بیشتر کاهش تعرفه گمرکی برای حدود ۸۶۰ قلم کالا مدنظر قرار داشت اما با پیگیری‌ها و اقدامات مستمر دولت در تیر ماه سال جاری مصوبه مربوطه از طریق مجلس به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد تا در آبان ماه سال ۱۳۹۸ این روند عملیاتی شده و عملاً فعالیت‌های اجرایی مرتبط با توافقنامه آغاز شود.
با در نظر گرفتن جمعیت حدود ۱۸۰ میلیون نفری کشورهای اتحادیه اوراسیا و حجم تجارت کشورهای عضو و میزان واردات حدود ۳۱۵ میلیارد دلاری آنها از کشورهای جهان به وجود آمدن شرایط موجود می‌تواند فرصت بسیار مغتنمی برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی و صادراتی برای کشورمان باشد.
بر اساس اهداف مشخص شده و برنامه‌های پیش‌رو، پس از مرحلۀ کاهش تعرفه‌های تجاری و گذشت یک سال از آن، مذاکرات لازم برای امضای قرارداد تجارت آزاد میان ایران و این اتحادیه آغاز می‌شود و بدیهی است این مهم زمینه ساز فرآیند ورود ایران به اتحایه اوراسیا در پروسۀ زمانی حداکثر ۱۰ ساله خواهد بود و پس از موفقیت در مذاکرات و طی نمودن شرایط مورد نظر اتحادیه در خصوص تجارت آزاد با کشورهای عضو، اجرایی خواهد شد.
با در نظر گرفتن جمعیت حدود ۱۸۰ میلیون نفری کشورهای اتحادیه اوراسیا و حجم تجارت کشورهای عضو و میزان واردات حدود ۳۱۵ میلیارد دلاری آنها از کشورهای جهان به وجود آمدن شرایط موجود می‌تواند فرصت بسیار مغتنمی برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی و صادراتی برای کشورمان باشد.
برابر آمارهای موجود در سال گذشته میلادی حجم صادرات ایران به پنج کشور اتحادیه حدود ۹۲۰ میلیون دلار بوده و در مقابل واردات ایران از این کشورها حدود۱٫۷ میلیارد دلار بوده و در میان کشورهای فوق بیشترین واردات از روسیه با رقمی حدود ۱،۲۰۰ میلیون دلار و کمترین آن مربوط به قرقیزستان با حدود ۱۴ میلیون دلار است.
بیشترین صادرات نیز حدود ۵۳۰ میلیون دلار به روسیه بوده و کمترین میزان صادرات در حدود ۱۳ میلیون دلار مربوط به کشور بلاروس بوده است.

فرصتی جدید برای اقتصاد ناپایدار ایران
طبیعی است، رسیدن به شرایط کامل جهت انجام تجارت آزاد با اعضای اتحادیه مستلزم حصول نتایج بسیاری است که لازم است مجموعه دولت و بخش خصوصی به اتفاق این موضوع را با جدیت پیگیری و با همکاری مشترک راه را برای توسعه فعالیت‌های تولیدی، اقتصادی و صادراتی کشور هموار نمایند.
در این میان لازم است پارلمان بخش خصوصی نیز با برگزاری همایش و سمنیارهای تخصصی با تشریح شرایط استراتژیک به وجود آمده نسبت به ایجاد آمادگی برای تجار و بازرگانان و صنعتگران و تولیدکنندگان بسترسازی نماید و با انجام مطالعات محیطی، اجتماعی و اقتصادی در کشورهای عضو و تبیین و به کارگیری یک برنامه هدفمند از این منطقه ژئواکونومیک و شرایط خاص به وجود آمده نهایت بهره را ببرد.
منطقۀ اوراسیا و کشورهای حاضر در این منطقه هموراه در قلب تحولات ژئوپلیتیک قرار داشته‌اند و از این رو اعضاء می‌توانند با بهره‌گیری از فرصت به وجود آمده به دور از راه و روش ژئوپلیتیک بلکه از طریق همکاری‌های اقتصادی و تجاری و ژئو اکونومیک که در دنیای امروزی یکی از روش‌های کاربردی در سیاست‌ها و استراتژی‌های کلان است به توسعه اهداف و قدرت منطقه ای خود بیافزایند.
این مدل به کشورها این امکان را می‌دهد تا با تأثیر بین‌المللی اقتصاد ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی خود را استحکام بخشند.
هدف اصلی مؤسسان اتحادیه اوراسیا ایجاد یک سازمان بین‌المللی با هدف یکپارچگی اقتصادی منطقه‌ای است که البته باید شخصیت حقوقی و بین‌المللی نیز پیدا کند تا بتواند یک بازیگر معنی‌دار در معماری و ساختار اقتصادی جهان باشد و فضاهای نوینی را برای همکاری مشترک بین اعضا با یکدیگر و حتی بین اعضا با سایر کشورها فراهم آورد.
روند عضوگیری اتحادیه نشان از آن دارد که در آینده نه‌چندان دور تعداد اعضاء و داوطلبان عضویت در این اتحادیه به لحاظ بازار جذاب این منطقه بیشتر خواهد شد و پیوستن ایران و عضویت در این اتحادیه نیز به عنوان عضوی پرجمعیت و داشتن بازاری پرکشش و منابعی سرشار، جذابیت زیادی برای اعضاء دارد.
طبیعی است که با ورود به اتحادیه مزایای فراوانی نیز نصیب کشورمان خواهد شد. دسترسی اعضاءی اتحادیه به منابع و بازارهای یکدیگر از مزیت‌های اصلی این رویداد بزرگ و همگرایی بین‌المللی ایجاد خواهد شد و چنانچه برنامه‌ریزی مناسبی انجام شود و از این فرصت استراتژیک به دست آمده به نحو مطلوبی بهره‌گیری شود با در نظر گرفتن امکان حمل‌ونقل دریایی، ریلی، زمینی و هوایی موجود اعضاء، امکان انجام تعاملات بازرگانی و اقتصادی گسترده خاصی ایجاد می‌شود و طبیعی است که با حذف شدن تعرفه‌های گمرکی میزان مطلوبیت اقتصادی کالاهای تولیدی اعضاء نیز برای یکدیگر افزایش می‌یابد که امیدواریم دشمنی‌های غرب با کشورمان آسیبی به این توافقنامه وارد نکند.
روسیه به عنوان بزرگترین کشور اتحادیه اوراسیا و پرجمعیت‌ترین عضو با میزان حجم مبادلات گسترده با ایران نشان داده که مصمم به ادامۀ همکاری و حتی توسعه فعالیت‌ها در اکثر زمینه‌هاست و به نظر می‌رسد اعضاء کوچکتر نیز به لحاظ منافعی که از تعامل با روسیه به دست می‌آورند خارج از چهارچوب تعیین شده آن حرکت ننمایند. بنابراین ضروری است این بار با برنامه‌ریزی و همکاری دولت و بخش خصوصی به نحو شایسته‌ای از فرصت استراتژیک به دست آمده بهره برداری شود.