آمایش سرزمینی تعیین می کند در یک محیط جغرافیایی چه ظرفیت هایی وجود دارد و چگونه و به چه اندازه می توان از این ظرفیت ها استفاده کرد. در حوزه صنایع، مسئله آمایش سرزمینی اهمیت زیادی دارد زیرا درصورتی که طرح مجوز بگیرد یا پروژه هایی اجرا شود که منطبق با ظرفیت های آمایش سرزمینی نباشد، قطعاً محکوم به شکست خواهد بود، وضعیتی که هم اکنون در بیشتر استان های کشور حاکم است، طرح های نیمه تمام روی زمین مانده، واحدهای راکدی که فعالیتشان هیچ سودی ندارد یا واحدهایی که یا قادربه فعالیت نبوده یا کارکرد با تمام ظرفیت برای آن ها و منطقه به صرفه نیست.

موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی وزارت صمت به تازگی پژوهش کوتاهی در باب ضرورت صدور مجوزهای صنعتی مبتنی بر آمایش سرزمینی کشور منتشر کرده و در این گزارش وضعیت طرح ها و واحدهای صنعتی استان های مختلف کشور را بر اساس آخرین داده ها در پایان ۱۴۰۱ منتشر کرده است. در این نوشتار در تلاش هستیم وضعیت واحدهای صنعتی خراسان رضوی را رصد کنیم تا مشخص شود صنعت استان تا چه میزان منطبق بر آمایش سرزمینی عمل کرده است. گزارش این پژوهشکده نشان می دهد بیش از ۵۰ هزار ( 53524) طرح نیمه تمام صنعتی در کشور وجود دارد که بیش از ۴۸ هزار و ۵۹۰ مورد آن زیر ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و حدود ۵ هزار طرح پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد دارند.

اما مسئله بسیار حائز اهمیت آن است که این مطالعات نشان می دهد حدود ۴۲۰۰ طرح در کل کشور وجود دارد که دارای پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد هستند اما این طرح ها با آمایش سرزمینی استان ها مطابقت ندارند. این یعنی اگر طرح به سرانجام هم برسد به دلیل انطباق نداشتن با ظرفیت ها و نیازهای استان های محل راه اندازی به طرح های راکد یا زیر ظرفیت فعالیت اضافه خواهند شد.

استان دوم در طرح های زیر ۶۰ درصد پیشرفت

اما وضعیت استان خراسان رضوی در طرح های صنعتی تا پایان ۱۴۰۱ چگونه است؟

این داده ها نشان می دهد متأسفانه استان خراسان رضوی بعد از یزد دومین استان به لحاظ طرح های صنعتی با پیشرفت فیزیکی زیر ۶۰ درصد در کشور است در حالی که استان هایی مانند تهران و اصفهان و دیگر استان های صنعتی کشور وضعیت بهتری دارند.این داده ها نشان می دهد در استان خراسان رضوی در تا پایان سال ۱۴۰۱ حداقل ۳ هزار و ۷۱۳ طرح صنعتی نیمه تمام وجود دارد که بارها مسئولان استان بر نیاز چند ده هزارمیلیاردی برای به سرانجام رساندن آن ها اشاره کرده اند و دولت نیز رسماً اعلام کرد تا زمانی که طرح های موجود به سرانجام نرسند کلنگ زنی طرح جدید ممنوع است. آن چه مهم است که از میان ۳۷۱۳ طرح نیمه تمام استان حدود ۹۴ درصد طرح ها دارای پیشرفت فیزیکی زیر ۶۰ درصد هستند درحالی که در استان اصفهان این نسبت حدود ۷۵درصد است بااین حال استان هایی هم وجود دارند که این نسبت حدود ۹۶ درصد است.

۲۱۳ طرح غیرآمایشی استان

اما آن چه قابل تأمل است طرح های صنعتی، غیرمنطبق با آمایش سرزمینی است. در استان خراسان رضوی تا پایان ۱۴۰۱ حداقل ۲۱۳ طرح صنعتی وجود دارد که پیشرفت فیزیکی آن ها بیش از ۶۰ درصد است و بدون شک این طرح ها جزو اولویت ها برای به بهره برداری رسیدن هستند اما باید به صراحت عنوان کرد این طرح ها با آمایش سرزمینی استان منطبق نیستند یعنی این طرح ها یا با مازاد بر ظرفیت استان در زمینه کاری خود قصد فعالیت دارند یا با توان محیطی استان منطبق نیستند لذا سرنوشت این طرح ها باوجود هزینه های گزاف برای به سرانجام رسیدن محکوم به راکد ماندن یا فعالیت با کمتر از ظرفیت ۵۰ درصدی هستند که عملا سودی برای صنعت استان نخواهند داشت./خراسان