بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی در حالی سهم ناچیزی در بازار بورس دارند که این استان از مزیت‌های فراوان اقتصادی، موقعیت راهبردی و فعالیت چندین هزار بنگاه‌ اقتصادی کوچک و متوسط برخوردار است.

به گزارش اقتصاد آسیا و به نقل از ایرنا، کارشناسان دلایل مختلف برای عدم حضور کافی بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی در بورس اعلام می‌کنند به طوری که برخی لزوم شفافیت‌های مالی بنگاه‌ها برای ورود به بورس که مراتب نگرانی آنان از این بازار را فراهم کرده و برخی دیگر عدم آشنایی بنگاه‌های اقتصادی با بازار سرمایه را عنوان می‌کنند.

در کنار بنگاه‌های اقتصادی با توجه به رونق بورس در ماه‌های اخیر تعداد بسیاری از اقشار جامعه وارد این بازار سرمایه شده‌اند و تلقی عامه مردم از ورود به این بازار پرریسک، شباهت آن با سایر بازارهای موازی مانند ارز، طلا و خودرو است.

در این اوضاع کارگزاری‌های بورس یا افراد متخصص در حوزه حسابداری نیز از ورود به این بازار پرجنجال حمایت می‌کنند، این گروه‌ها همواره برای کسب درآمد، بازار سهام را منطقی تعریف می‌کنند و براساس تورم سال‌های گذشته و تصمیمات دولت اتفاقات رخ داده را واقعی جلوه می‌دهند.

در شرایط فعلی افراد به راحتی برای معاملات سهام اقدام به اخذ کد بورسی کرده و مبادرت به خرید و فروش سهام می‌کنند، این در حالی است که در بورس اکثر کشورهای دنیا محدودیت‌هایی برای ورود به این بازار وجود دارد، از سوی دیگر به دلیل وجود رفتار توده‌ای در بازار سرمایه، بخش اعظمی از مبادله کنندگان در بازار از تجربه کافی برخوردار نیستند.

با توجه به این که در شرایط فعلی کشور قیمت‌های بازار و به تبع آن ارزش واقعی شرکت‌ها در بلندمدت پایدار نیست و در شرایط کرونایی اخیر و وجود رکود بی سابقه در بازار تولید و خدمات، انتظارات منفی در بازارها شکل گرفته است، نگرانی از شکست این بازار در صورت عدم مداخله دولت وجود دارد.

با توجه به باز نبودن درهای اقتصاد ایران در شرایط فعلی به دلیل تحریم و کرونا و باتوجه به شرایط خاص فعلی بازار جهانی، اوضاع تجارت و انتقالات مالی و درآمدی برای دولت با مشکلاتی مواجه شده است اما رفتارهای دولت بر بازارها نقش اساسی دارد.

نگرانی که از وضعیت فعلی بازار بورس وجود دارد این است که به دلیل عجله متقاضیان، رونقی که باید به طور پیوسته و در طول یک سال رخ دهد و جریان سرمایه گذاری پایدار را بوجود آورد، به طور ناگهانی و در مدت بسیار کوتاه به منظور جذب سریع سرمایه سرگردان در کشور رخ داده است و شاید در آینده تبدیل به رکود و فرار سرمایه از بازار سهام شده و در کنار عدم شفافیت بازار سهام، ابرتورم رخ داده یا به بازارهای موازی انتقال یابد.

با توجه به راهبردهای جدید دولت در ارتباط با بازار بورس، تحریک‌های متوالی این بازار با عرضه سهام، برنامه ریزی برای عرضه سهام جدید مانند زمین‌های بزرگ و معادن و سود بسیار در این بازار، باید بازنگری لازم در ارتباط با نقش سایر بازارهای موازی صورت گیرد تا به ایجاد عدم تعادل‌های بزرگ و در نتیجه تشدید طوفان‌های جدید غیرقابل جبران در سایر بازارها منجر نشود.

سهم ۱.۵ درصدی خراسان رضوی از بازار سرمایه

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی سهم این استان را از بازار سرمایه کشور ۱.۵ درصد اعلام و بیان کرد: این حضور و سهم اندک خراسان رضوی در بازار بورس با وضعیت مناسب اقتصادی استان همخوانی ندارد.

حسین امیررحیمی افزود: در سیاست‌گذاری‌های کشور سهم خراسان رضوی از اقتصاد دستکم پنج درصد در نظر گرفته می‌شود در حالی که این استان ۳۶ شرکت بورسی در بازار سرمایه دارد که ۲۳ واحد آن در بازار بورس و ۱۳ واحد دیگر در بازار فرابورس فعالیت دارد.

وی ادامه داد: این تعداد شرکت بورسی خراسان رضوی در بازار سرمایه ۱.۵ درصد از حجم بازار سرمایه و از نظر ارزشی نیز کمتر از ۲ درصد از کل ارزش بازار سرمایه کشور را دربرمی‌گیرد که در یک مقایسه ارزش بازار این ۳۶ شرکت به اندازه ارزش بازار شرکت فولاد مبارکه اصفهان هم نیست به طوری که در حال حاضر ارزش این شرکت در بازار سرمایه ۲۴ هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی گفت: شرکت‌هایی در این استان و حوزه اقتصادی آن فعالیت دارند که به خصوص در بخش‌های صنایع غذایی، زعفران و کشاورزی تاثیرگذار بر اقتصاد کشور هستند.

وی افزود: حوزه‌های معدن، حمل و نقل و گردشگری خراسان رضوی هم ظرفیت بسیار دارند اما با همه این‌ها در میان سرمایه‌گذاران خراسانی نوعی بی‌نیازی و عدم استقبال نسبت به ورود به بازار سرمایه دیده می‌شود.

امیررحیمی ادامه داد: بنگاه‌های کوچک و متوسط بیشتری نسبت به شرکت‌های اقتصادی بزرگ در خراسان رضوی فعالیت دارند.

وی گفت: این واقعیت می‌تواند یکی از دلایل استقبال اندک از حضور در بازار سرمایه باشد بطوری که هم‌اکنون خراسان رضوی با استان‌های موفق در عرصه مشارکت بنگاه‌ها در بازار سرمایه فاصله بسیار دارد.

لزوم تشکیل بورس خراسان

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی افزود: تشکیل “بورس خراسان” از جمله اقداماتی است که با هدف استفاده از ظرفیت بازار سرمایه در استان، از چندی پیش در دست بررسی است، البته معتقدیم که بورس خراسان در صورت ایجاد و راه‌اندازی باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد و حتی ممکن است برای آن آیین‌نامه و قوانینی تدوین شود که متفاوت از بورس تهران باشد.

وی ادامه داد: برای افزایش سرمایه‌گذاری و بهره‌گیری از ظرفیت بازار سرمایه دو راه شامل “تقویت تالار بورس تهران در مشهد” و “اندیشیدن به راه‌اندازی یک بازار سرمایه مستقل در مشهد” پیش روی ما قرار دارد که به نظر می‌رسد دومین راه، دارای ظرفیت بیشتری بوده و مسیر آسان‌تری پیش روی سرمایهگذاران قرار می‌دهد.

امررحیمی گفت: راه‌اندازی بورس در خراسان رضوی پروسه زمان‌بری است که مخالفان و موافقان بسیار خواهد داشت ولی بخش صنعت توانمند در این خطه، قابلیتی را فراهم کرده است که بتوان یک بازار بورس دستکم به قواره ۳۰ تا ۴۰ درصد بازار بورس تهران در این منطقه تشکیل شود، در حال حاضر پیشنهادهای لازم برای راه‌اندازی این بازار به مراجع مربوطه ارائه شده است.

وی بر لزوم اقدام دولت برای تقسیم بازار سرمایه در کشور به چند بازار بورس منطقه‌ای قوی تاکید و بیان کرد: راه‌اندازی بازار بورس منطقه‌ای شرایط راحت‌تری برای سرمایه‌گذاران جهت مشارکت فراهم می‌کند زیرا مشکلات ناشی از رفت و آمد به مرکز برای اخذ مجوز فعالیت در بازار بورس را از میان برمی‌دارد و با رقابت سازنده توسعه مناطق را نیز در پی خواهد داشت.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی افزود: در وضعیت فعلی بازار سرمایه در اقتصاد ایران می‌تواند با توجه به شرایط اقتصادی موجود، اعمال تحریم‌ها، شیوع بیماری کرونا و همچنین استقبالی که از بازارهای مجازی در مقایسه با بازارهای فیزیکی رخ داده، نقش مهمی ایفا کند و هدایتگر نقدینگی موجود باشد.

وی ادامه داد: بر اساس مطالعات صورت گرفته، طی سال ۱۳۹۷ حدود ۲۰ هزار نفر در خراسان رضوی “کد سهام‌داری جدید” دریافت کردند در حالی که که از اسفند ماه پارسال تاکنون فقط در مشهد هر ماه ۲۵ هزار نفر برای دریافت کد سهام‌داری ثبت‌نام نموده‌اند.

امیررحیمی گفت: این حجم درخواست دریافت کد سهام‌داری بازار بورس نمایانگر استقبال بسیار خوب شهروندان از بازار سرمایه و ابراز اعتماد نسبت به آن است.

افزایش حجم معاملات در بورس خراسان

مدیر بورس اوراق بهادار استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در مجموع ۳۰ بنگاه اقتصادی از این دو استان در بورس و فرابورس حضور دارند.

حسین خدادوست افزود: طی صحبتی که با فعالان اقتصادی استان پیرامون حضور کمرنگ آنها در بورس شد، دو دلیل عمده احصا گردید که شامل “ترس از شفافیت اطلاعات آنها در بورس” و “یکی بودن مالکیت و مدیریت بنگاه‌ها” است.

وی ادامه داد: صورت‌های مالی بنگاه‌های اقتصادی در بورس باید شفاف باشد و این مساله باعث گریزان بودن بسیاری از بنگاه‌ها از بورس می‌شود.

مدیر بورس اوراق بهادار استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی گفت: از سوی دیگر اغلب مدیریت و مالکیت بنگاه‌های اقتصادی یکی است به این معنا که اعضای هیات مدیره بنگاه از یک خانواده هستند و ۱۰۰ درصد سهام بنگاه متعلق به یک خانواده است لذا واهمه دارند که ۱۰ درصد از سهام خود را در بورس واگذار کنند.

وی افزود: ورود به بورس مزیت‌های بسیار دارد و بنگاه‌های اقتصادی نیز به این مساله واقف هستند.

خدادوست ادامه داد: شرکت‌های دولتی یا عمومی نیز اغلب با مشکلاتی در حوزه قوانین مواجه هستند، به عنوان مثال سازمان همیاری شهرداری‌های خراسان رضوی که ۲۰ نهاد زیرمجموعه خود دارد، بدون مجوز از وزارت کشور قادر به حضور در بورس نیست در صورتی که اگر دستکم پنج نهاد از زیرمجموعه این سازمان وارد بورس می‌شد، نفع زیادی برای آنها داشت.

وی گفت: در سال جاری مشارکت مردم و حضور آنان در بورس قابل توجه بوده است و ارزش معاملات در دو ماه فروردین و اردیبهشت نشان می‌دهد مردم از این بازار سرمایه استقبال کردند.

مدیر بورس اوراق بهادار استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی افزود: شاخص کل قیمت در بورس خراسان رضوی و خراسان شمالی طی فروردین ماه امسال ۶۹۰ هزار و ۳۷ واحد بود که این شاخص در اردیبهشت ماه به ۹۸۶ هزار و ۷۵۹ واحد رسید.

وی ادامه داد: همچنین در فروردین ماه امسال ۲ میلیون و ۱۵۵ هزار سهم به ارزش ۲۰ هزار و ۳۴۰ میلیارد ریال و در اردیبهشت ماه سه میلیون و ۷۳۹ هزار سهم به ارزش ۴۹ هزار و ۲۱۸ میلیارد ریال در بورس اوراق بهادار استان‌های خراسان رضوی و خراسان شمالی معامله شد.

خدادوست گفت: امسال استقبال بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی نیز برای ورود به بورس رو به افزایش بوده و در مجموع ۱۰ درصد از بنگاه‌های استان متقاضی ورود به بورس بودند.

وی همچنین پیرامون پیشنهاد منطقه‌ای شدن بورس خراسان افزود: تحقق این مهم نیازمند ساز و کارهای قانونی است که هنوز قانون آن تدوین نشده است، به هرحال آمدن ۱۰۰ بنگاه اقتصادی در یک بورس نیازمند متولی برای کنترل و نظارت بر این بخش است.

دلایل حضور کمرنگ در بورس

مطالعات مختلف نشان می‌دهد روش‌های مختلف تامین مالی شرکت‌ها بر بازده سهام آنها تاثیرگذار است. این روش‌ها شامل انتشار سهام عادی، سود انباشته و تسهیلات بانکی است، هر کدام از این روش‌های تامین مالی بر اساس معیارهای خاصی انتخاب می‌شوند.

این معیارها شامل هزینه تامین مالی، ریسک کسب و کار، دوره بازگشت سرمایه و در دسترس بودن است، سرمایه مورد نیاز برای تأمین مالی پروژه‌های مختلف سرمایه گذاری شرکت‌ها به وسیله گروه‌های مختلفی از سرمایه گذاران تأمین می‌شود که ادعاهای مختلف نسبت به سودهای مورد انتظار آتی دارند.

سهامداران شرکت، با توجه به ریسک و نرخ بازده مورد انتظار خود نسبت به سرمایه گذاری تصمیم‌ گیری می‌کنند، در صورتی که حداقل نرخ بازده آنها تأمین نشود اقدام به سرمایه گذاری نخواهند کرد، این مساله به نوعی راز ماندگاری خریداران و فروشندگان سهام در بازار سرمایه است.

محاسبات آماری بیانگر این است که سهم ارزش بازاری شرکتهای بورس و فرابورس استان خراسان رضوی از کل تولید ناخالص داخلی استان نزدیک به ۱۶ درصد برای سال ۱۳۹۸ بود.

سهم آن از پیش‌بینی مرکز آمار ایران برای تولید ناخالص داخلی استان که قبل از هیجانات بازار بورس انجام شده است نیز عددی نزدیک به ۱۶ درصد را نشان می‌دهد.

این امر می‌تواند بیانگر آینده مثبت وضعیت بورس در استان باشد و در صورت وقوع این پیش‌بینی، تحلیل‌های انجام شده در مورد شکست بازار بورس به وقوع نخواهد پیوست.

رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری، بازار و پول در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی درباره علل استقبال نکردن بنگاه‌های اقتصادی از بورس به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از دلایل این عدم استقبال از بورس به تمایل آنها به عدم شفافیت اطلاعاتشان برمی گردد اما دلایل زیربنایی دیگری نیز در این بخش وجود دارد.

محمدعلی چمنی‌یان افزود: نخستین دلیل این است که اغلب شرکت‌های بزرگ در بورس رگ و ریشه دولتی دارند به این معنا که این شرکت‌ها جزو سرمایه‌گذاری‌های دولت به شمار رفته و از ابتدا دولت آنها را وارد بورس کرده است.

وی ادامه داد: در مقابل ۹۵ درصد بنگاه‌های اقتصادی در خراسان رضوی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایجاد شده‌اند و این استان کمتر شرکتی دارد که با سرمایه‌گذاری دولتی شکل گرفته باشد، اما در استان‌های دیگر شرکت‌های بزرگ خودروسازی، فولادی، مخابراتی و بویژه بانک‌ها هستند که سابقه دولتی داشته و در بورس نیز حضور دارند.

رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری، بازار و پول در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی گفت: دومین دلیل مربوط به نیاز و انگیزه بنگاه‌های اقتصادی است، شرکتی که وارد بورس می‌شود باید به این بازار سرمایه نیاز داشته باشد، این نیاز زمانی بوجود می‌آید که اندازه شرکت از حدی بزرگتر شود.

وی به وجود شیوه‌هایی ساده‌تر برای تامین نقدینگی بنگاه‌های اقتصادی اشاره و بیان کرد: دو شیوه برای تامین نقدینگی در برابر بنگاه‌ها وجود دارد که شامل بازار پول و بازار سرمایه می‌شود.

چمنی‌یان ادامه داد: بنگاه‌های اقتصادی برای تامین نقدینگی خود تا جایی که امکان داشته باشد، از بانکها وام می‌گیرند یا افرادی را وارد بنگاه و شریک خود می‌کنند که سرمایه لازم را به طریقی برای آنها تامین کنند و در واقع استفاده از شیوه‌های مختلف در تامین نقدینگی بستگی به ابعاد و اندازه بنگاه‌ها دارد.

وی گفت: ابعاد و اندازه شرکتها و بنگاههای اقتصادی در خراسان رضوی بزرگ نیست و بنگاه‌هایی نداریم که به حدی رسیده باشند که بانکها نتوانند تامین نقدینگی آنها را انجام دهند، البته این حرف به این منزله نیست که حتما باید شرکتها و بنگاه‌ها بزرگ باشند که وارد بورس شوند.

عضو اتاق بازرگانی خراسان رضوی افزود: بورس شاید برای همه بنگاه‌ها مفید باشد و برای برخی از آنها مناسب نباشد، به هر حال بنگاه‌ها باید زمانی این نیاز را در خود ببینند که مقدمات ورود به بورس را انجام دهند اما این انگیزه برای ورود به بورس چندان در کارآفرینان خراسانی دیده نمی‌شود.

وی ادامه داد: خیلی از بنگاه‌های اقتصادی استان با سرمایه های شخصی یا با کمک مالی بانکها مدیریت می‌شوند یا فکر می‌کنند که خیلی به صرفه آنها نیست که فعالیتهای زیاد برای ورود به بورس انجام دهند.

چمنی‌یان گفت: سومین دلیل این است که بنگاه‌های اقتصادی از ترس و نگرانی برای ورود به بورس برخوردار هستند زیرا بورس برای اغلب آنها مجهول و نامعلوم است، بیشتر آنها نگران کاغذبازی ها و فرآیندهای اضافی هستند که مستلزم ورود آنها به بورس می‌باشد لذا وارد این بازار سرمایه نمی‌شوند تا به زحمات آنها افزوده نشود.

وی افزود: انگیزه برای یک بنگاه اقتصادی به منظور ورود به بورس بسیار اهمیت دارد، بنگاه‌های کوچک خراسان رضوی انگیزه زیاد برای ورود به بورس ندارند تا مقدمات آن را فراهم کنند.

رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری، بازار و پول در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: چهارمین دلیل این است که ورود به بورس مستلزم داشتن ساختار مدون یک بنگاه اقتصادی است به این معنا که هر بنگاهی نمی‌تواند وارد بورس شود، بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی استان ساختار مدونی ندارند و فقط یک مالک کل بنگاه را مدیریت می‌کند لذا نه بورس این بنگاه را می‌پذیرد و نه آن بنگاه می‌تواند پاسخگوی نیازهای بورس باشد لذا در مجموع ساختار بنگاه‌های اقتصادی برای ورود به بورس شکل نگرفته است.

وی گفت: پنجمین دلیل این است که اغلب بنگاه‌های اقتصادی گزارشات مدونی از فعالیت‌های خود ندارند، این موضوع به منزله فرار مالیاتی و عدم شفافیت فعالیت‌های آنها نیست، بیشتر به خاطر این است که بنگاه‌ها نیازی نمی‌بینند که گزارشات دقیقی از فعالیت‌ها و صورتهای مالی خود تدوین کنند.

چمنی‌یان افزود: تهیه گزارشات مدون از فعالیت‌های یک بنگاه نیازمند صرف زمان و هزینه است زیرا آن بنگاه باید کارشناس استخدام کند و همه فعالیت‌های خود را مدون نماید، در بیشتر بنگاه‌ها یک فرد از همه چیز آن باخبر است و بنگاه‌ها به همین اکتفا می‌کنند، لذا زمانی که یک بنگاه گزارشات مدون از فعالیت‌ها و صورت‌های مالی خود نداشته باشد نمی‌تواند وارد بورس شود.

وی ادامه داد: ششمین دلیل به عدم آشنایی و آموزش کافی بنگاه‌های اقتصادی در مورد بورس و ساز و کار آن بازمی‌گردد زیرا کارآفرینان و تصمیم گیران و سهامداران بنگاه‌های اقتصادی استان آموزش‌های لازم را فرانگرفته‌اند تا نگرانی آنها نسبت به بورس در پرتو این آموزش‌ها از بین رفته باشد.

آموزش، انگیزه و توسعه

چمنی‌یان گفت: اگر بنگاههای اقتصادی خراسان رضوی بدانند که ورود به بورس چه منافعی برای آنها به همراه دارد و چطور می‌تواند حلال مشکلات آنها باشد، از آن بهره می‌گیرند اما مشکل اینجاست که بنگاه‌ها نمی‌دانند چگونه راه حل مشکلات خود را در بورس پیدا کنند.

وی افزود: زمانی که یک بنگاه اقتصادی آموزش‌های لازم برای ورود به بورس و چگونگی بهره گیری از آن را فراگیرد و آگاهی لازم پیدا کند، ساختار و گزارش فعالیت‌ها و صورت‌های مالی خود را مدون می‌کند تا از مزایای بورس بهره‌مند شود.

عضو انجمن مدیران خراسان رضوی ادامه داد: ارایه آموزش‌های لازم به بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی برای ورود به بورس باعث علاقه‌مندی ۵۰ درصد از آنها برای ورود به این بازار سرمایه می‌شود اما ۵۰ درصد دیگر بنگاه‌ها هنوز این نیاز را در خود احساس نمی‌کنند که وارد بورس شوند.

وی بر لزوم ایجاد نیاز و انگیزه واقعی در میان گردانندگان بنگاهای اقتصادی برای ورود به بورس تاکید و بیان کرد: خیلی از بنگاه‌های اقتصادی “فرار مالیاتی” ندارند و حساب و کتاب آنها شفاف است اما نیازی نمی‌بینند که وارد بورس شوند.

چمنی‌یان گفت: ورود به بورس برای همه بنگاه‌های اقتصادی مزیت ندارد، مزیت ورود به این بازار سرمایه بستگی به میزان رشد، اندازه و پیچیدگی آنها دارد، از سوی دیگر ورود به بورس برای همه بنگاه‌ها مفید نیست.

وی افزود: بنگاههای اقتصادی که به حدی از رشد و بلوغ رسیده و از ساختار مناسبی برخوردار باشند و دیگر بانک‌ها یا سرمایه افراد جوابگوی نیاز آنها به نقدینگی نباشد، تنها راه حل برای تامین نقدینگی خود را ورود به بازار بورس می‌بینند.

رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری، بازار و پول در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: بسیاری از کارآفرینان از توسعه سرخورده شدند زیرا شرایط کسب و کار به دلیل مشکلات و قوانین سخت و موانع بسیار در کشور دشوار شده و این موضوع اشتیاق آنها برای توسعه را از بین برده است و از آنجا که بنگاه‌ها انگیزه‌ای برای توسعه ندارند نیازی نیز برای ورود به بازار بورس نمی‌بینند.

بورس بی‌عیب نیست

وی گفت: همه عدم شفافیت‌ها از سوی بنگاه‌های اقتصادی به قصد فرار مالیاتی نیست، زیرا عمده دلیل این موضوع به سبب فرار از هزینه است زیرا بنگاه اقتصادی برای شفافیت باید هزینه بسیار بپردازد.

چمنی‌یان افزود: همانطور که عدم شفافیت و فرار مالیاتی باعث گمراهی افراد ذینفع می‌شود، در بورس نیز مدل‌های مختلف از گمراهی افراد ذینفع وجود دارد که یکی از آنها به گزارشات مالی مربوط می‌شود.

وی ادامه داد: برخی شرکت‌ها در بورس به دنبال این هستند که از طریق کسب و کارهای غیرمنصفانه درآمد کسب کنند لذا باید تصور کرد که همه چیز در بورس شفاف و دقیق است.

این فعال اقتصادی گفت: بانکها بزرگترین بنگاه‌های اقتصادی در کشور هستند که در بورس امپراطوری مالی دارند و همواره گزارش دهی آنها در بورس غیردقیق، نادرست و غیراستاندارد بوده است.

وی افزود: بانکها اغلب مطالباتی که اصلا امکان وصول آنها نبوده است، ملک هایی که به رهن گرفتند که بابت آن وام بدهند، ملک هایی که وجود نداشته و قابل وصول نبوده است، برای سالها در صورتهای مالی آنها به عنوان اموالشان ارایه می‌دادند، اموالشان را با تورم تجدید ارزیابی می‌کردند، گزارشات خود را به نحوی تنظیم می‌نمودند که زیانشان در بورس مشخص نشود.

چمنی‌یان ادامه داد: بنگاه‌های اقتصادی برای فرار مالیاتی سعی می‌کنند گزارش‌های مالی خود را به نحوی تنظیم کنند که خود را زیان ده نشان دهند اما در بورس بنگاه‌ها سعی می‌کنند خود را سودده نشان دهند تا ارزش سهام خود را افزایش دهند زیرا منفعت بسیار پشت ارزش سهام برای آنها وجود دارد.

وی گفت: به‌ هر حال اینکه فکر کنید بورس جای بنگاه‌های صالح و عاری از خطا است، تصور اشتباهی است، شرکتهایی که در بورس هستند اغلب ۱۰ برابر شرکت‌های خارج از بورس حساب سازی می‎کنند، به همین سبب خیلی از کارآفرینان اعتقاد دارند که بورس فضای سالمی نیست و وارد آن نمی‌شوند.

رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری، بازار و پول در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی افزود: وقتی بنگاه اقتصادی وارد بورس می‌شود، اختیارش به دست چند کارگزار می‌افتد که به قولی “آن را آلوده می‌کند” زیرا این کارگزارها در ابتدا گزارشاتی از بنگاه برای بورس تهیه می‌کنند که آن را سودده و بزرگ نشان دهند که قراردادهای بزرگی در آینده دارد، کارگزار از این محل پولی نیز به دست می‌آورد.

وی ادامه داد: پس از آن بنگاه اقتصادی ناگزیر است که سال‌ها از گزارشات نادرستی که در سالهای اول ورود به بورس از آن داده شده یا آن مدیریت هزینه و سودی که در گزارشات مالی آمده است، تبعیت کند و بعد بازیچه دست کارگزاران و شرکت‌های مشاوری می‌شود که با صورتهای مالی آن بازی می‌کنند تا ارزش سهام را افزایش دهند و به مقاصد خود برسند.

چمنی‌یان گفت: با این حال بازار بورس در تمام دنیا یک بازار رسمی سرمایه‌گذاری است و بستر مناسبی است برای اینکه مردم به جای بردن سرمایه خود به سوی بازارهای طلا، خودرو یا سپرده گذاری در بانک، آن را وارد بورس کرده و به تامین نقدینگی شرکتها و افزایش ارزش افزوده آنها کمک کنند.

وی افزود: امسال برنامه کمیسیون سرمایه و پول اتاق بازرگانی استان تدوین شیوه‌ای برای ارایه آموزش‌های لازم به سرمایه گذاران و آشنایی آنان با بورس است تا بتوان دغدغه و نگرانی آنان بابت این بازار سرمایه را کاهش داد.

نتیجه

برآوردها نشان می‌دهد در بلندمدت، افزایش حجم حقیقی نقدینگی، تولید بخش حقیقی، نرخ ارز حقیقی و اثر نفت بر شاخص کل قیمت بازار سهام مثبت است، در حالی که افزایش نرخ سود حقیقی بانکی اثر منفی بر بازار سهام دارد.

افزایش درآمد حاصل از صادرات نفت علاوه بر اینکه بطور مستقیم سودآوری بنگاه‌های فعال در صنایع نفتی را افزایش می‌دهد از ساز و کارهای دیگری نظیر تامین ارز وارداتی کالاهای سرمایه‌ای و مواد اولیه قادر است منجر به افزایش قیمت سهام شود.

از سوی دیگر افزایش ارزش افزوده بخش قابل تجارت، (با حضور سهم مهمی از بنگاه‌های این بخش در بازار سهام) باعث افزایش قیمت سهام می شود.

افزایش نقدینگی علاوه بر کاهش هزینه سرمایه بنگاه‌ها و افزایش قیمت سهام، می‌ تواند با افزایش تقاضای سهام و همچنین تورم همراه شود که به افزایش قیمت سهام ختم می‌شود.

نرخ ارز حقیقی نیز بطور مستقیم بر ارزش صادرات بنگاه‌ها و توان رقابت پذیری آنها تاثیر می‌گذارد، به علاوه افزایش نرخ ارز حقیقی بر ارزش جایگزینی بنگاه‌ها نیزاثرگذار بوده و باعث افزایش ارزش بنگاه‌ها می‌شود.

ورود به بازار بورس در شرایط فعلی کشور و با وجود پدیده رکود تورمی از نظر اقتصادی یک تصمیم عقلایی است اما رفتارهای هیجانی در این بازار و حضور شرکتهایی با سرمایه گذاری بدون تغییر حداقل در دو سال اخیر نگرانی هایی در رابطه با بروز ناهنجاری های اجتماعی حاصل از شکست این بازار را ایجاد کرده است.

لازم به ذکر است که کاهش عرضه نباید در بازارهای موازی بورس مانند خودرو اثر گذار باشد. رکود تورمی در ایران از ۶ سال قبل وجود داشته و ارتباط چندانی به بیماری کرونا و اقتصاد پسا کرونایی ندارد.

اقتصاد ایران پس از تحریم های شدید متفاوت شده است و تاثیر پذیری کمتری از نوسانات اقتصادی کرونا داشته است، به ویژه به دلیل کاهش سهم نفت در بودجه.

به نظر می‌رسد اگر روی بازار بورس تبلیغات هیجانی صورت نگیرد، می توان اتفاقات ناشی از آن را مدیریت کرد.

با این حال در شرایط فعلی بازار بورس استان در صورتی که برنامه ریزی دقیق در این حوزه صورت گیرد و عوامل محدود کننده و تحریک کننده کنترل شود، می‌توان در کوتاه مدت و میان مدت انفجار در بازارها را محدود کرد و با رصد دقیق موضوع و تحلیل شرایط، بورس استان و کشور را به کارکردهای واقعی خود نزدیک نمود.

از سوی دیگر ایجاد شفافیت در بازار بورس در شرایط فعلی می‌تواند موجبات کنترل تورم و رشد اقتصادی را ایجاد کند.