در شرایطی که رقبای منطقهای ایران رقابت نزدیکی برای جذب سرمایه خارجی بیشتر به منظور تقویت توان اقتصادی خود دارند، به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای توافق هسته ای، حل نشدن FATF و در پی آن تداوم تحریمهای یکجانبه و غیرقانونی باعث شده است تا کشورمان امکان رقابت جدی در این زمینه نداشته باشد.
روایت دقیق و کاملی از حجم سرمایهگذاریهای خارجی جذب شده در پایان یک سال در کشور ارائه نمیشود. به رغم اینکه کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد مجموع سرمایهگذاری خارجی جذب شده از سوی ایران را در سالهای ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نزدیک به ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار برآورد کرده، اواخر خرداد ۱۴۰۲، احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در پاسخ به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم «تا پایان اسفند ۱۴۰۱ (مارس ۲۰۲۳)، ۳۵۶ طرح سرمایهگذاری معادل ۶ میلیارد و ۵۱ میلیون دلار سرمایهگذاریهای مصوب و معتبر ثبت شده که طبق مستندات توجیه اقتصادی و فنی داشته و تضامین لازم آن اخذ شده است.»
با فرض صحت کامل آمارهای ارائه شده، ایران هنوز فاصله بسیار زیادی با رقبای منطقهای دارد که با توجه به نبود مانع تحریم برای آنها، چشمانداز بهتری را هم برای جذب سرمایه خارجی و تقویت توان اقتصادی پیش روی خود میبینند. حتی طرح های مانند اعطای اقامت پنج ساله با سرمایه گذاری ۱۰۰ هزار دلاری چندان مفید ارزیابی نمی شود. شاید برخی از افغانهای ثروتمند که از حکومت طالبان خسته و فراری باشند، تمایل به این داشته باشند که بین کشورهای همسایه، ایران را برای زندگی و سرمایه گذاری انتخاب کنند، اما به جز آنان، بعید است این طرح، غربیها را به سمت کشور ما روانه کند.
گزارش سالانه UNCTAD حاکی از آن است که در میان کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) ایران از نظر جذب سرمایهگذاری خارجی مستقیم در جایگاه نهم قرار گرفته است. برآوردها نیز نشان میدهد دست کم طی سه سال آینده نیز رقبای ایران در منطقه وضعیت بهتری از نظر جذب سرمایهگذاری خارجی خواهند داشت. موسسه Kearney در گزارش سال ۲۰۲۳ خود لیستی از ۲۵ کشوری که بازارهای آنها طی سه سال آینده برای سرمایهگذاران خارجی جذابتر خواهد بود ارائه کرده که در این میان نام ۶ کشور از خاورمیانه و شمال آفریقا شامل امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، مصر، ترکیه و مراکش دیده میشود.
هرچند اقداماتی نظیر پیوستن به گروه بریکس فرصتهایی را در زمینه جذب سرمایهگذاری خارجی پیش روی ایران قرار میدهد اما با توجه به نبود چشماندازی برای رفع تحریمها و همچنین امتناع بسیاری از کشورها از سرمایهگذاری کلان در صورت تداوم تحریمها به نظر نمیرسد که دست کم در میان مدت تحول ویژهای در این زمینه ایجاد شود.
- نویسنده : مهندس حسین کوه زاد
Thursday, 21 November , 2024